Anina Stecay
Komforta detektivromano
Briĝo kun veneno, de Ronald Cecil Gates, eld. Flandra Esperanto Ligo,
Antverpeno, 2014, 92p, ISBN 9789077066515.
Antaŭ nelonge aperis la kvina romaneto en la detektivfikcia serio
de R.
C. Gates, kiu disvolviĝas ĉirkaŭ la aŭstralia
polickomisaro Elis.
La viktimo ĉi-foje
estas Adriano Inglis, universitata profesoro pri
filozofio. Li mortas trinkinte kafon dum kunveno de la loka briĝa
klubo.
Manpleno da klubanoj en tiu momento ĉirkaŭis lin, kaj al
komisaro
Elis dekomence evidentas, ke nur unu el ili havis la eblon meti la
venenon en la kafotason de la profesoro… Kutima komenco de
averaĝa
detektivromano. La enketanta triopo, al kiu aliĝas ĉi-foje
krom la jam
konata amiko Petro Tomsen ankaŭ la edzino de la polickomisaro,
malkovras eksteredzecajn rilatojn kaj profesian kaj kluban konkurencon
inter la suspektuloj.
Briĝo kun venen’ kiel la aliaj romanoj de Gates
apartenas al la speco de tielnomataj “komfortaj
detektivromanoj”, kiuj estas pluevoluo de la
angleca enigma romano laŭ stilo de A. Christie.
Tio signifas, ke ĝi entenas nek perforton, nek rektan
priskribon de seksa kuniĝo, la viktimo
mortas sensange kaj la eblaj motivoj restas pure
individuaj. La enketo disvolviĝas iom antaŭvideble
per la serĉado pri alibioj kaj motivoj kaj
rimedoj. Ĝis nun la esperanta libromerkato ne
naskis alispecajn krimromanojn, kiel ekzemple
nigrajn romanojn, serimurdintojn kaj jurmedicinistajn
romanojn, kiuj ja floras en la etnolingvaj
merkatoj. Tamen la Gates-a verko, kiu komenciĝas kun la kutima situacio
de “izolita loko”, nome kun ŝajne limigita grupo de suspektuloj,
entenas dum la posta esplorado iun neatenditan solvon.
Sed estas ankaŭ kelkaj
negativaj punktoj. Kvankam Gates post entute
ses detektivromanoj ja povas esti konsiderata kiel sperta aŭtoro,
kelkaj
aferoj rilate la intrigon malglatas: Ekzemple tute ne realecas, ke la
polico
igas privatulinon uzi novan, science ankoraŭ ne aprobitan metodon
por
identigi la venenon, ĉar tio neniam povus taŭgi poste
antaŭ kortumo
kiel pruva metodo. Iom strange post la unua vespero la polico ne plu
sisteme pridemandadas la ĉeestintojn – kelkaj el ili do eĉ
ne unu fojon
parolas kun la komisaro, kvankam teorie ili estas suspektuloj. Alia
afero,
kiun oni bedaŭrinde ofte renkontas en esperantaj detektivromanoj,
estas, ke la fina pruvo de kulpeco okazas iom deus-ex-machina-e 1: ne
pro kunmetado de indikoj kaj pruvoj flanke de la komisaro, sed la
krimulo elperfidas sin mem en interparolado – post kiam li ĝis
tiam
tiel ruze ĉion planis kaj pripensis. Kaj same kiel en siaj
antaŭaj romanoj
Gates ankaŭ en ĉi verko rakontas tre detale pri
ĉiutagaj aŭ tute flankaj
aferoj (ekz. li prezentas dum 3 paĝoj la sid- kaj
ŝanĝiĝordon dum iu
briĝa vespero, kio estas sufiĉe laciga por ĉiuj kiuj ne
entuziasmas pri
briĝo, kaj alportas nenion al la intrigo). La problemo tamen ne
estas la
detalemo en si mem – sed ke Gates ne sukcesas montri iun konflikton en
tiuj ĉiutagaĵoj, kiun la leganto volus nepre sekvi.
Verkante recenzon pri
beletro mi hezitas skribi pri la lingvouzo:
tro forta estas la kutimo en Esperantujo serĉi mankantajn
akuzativojn
kaj komenti neologismojn – aŭ tion, kion la recenzisto konsideras
neologismo. Tamen ia komento pri la stilo ja necesas.
La lingvo de Gates estas
flua, klara kaj senpretenda, kiel en liaj
aliaj romanetoj. Ili bone legeblas ankaŭ por komencintoj.
Neologismoj
malmultas, anglismoj nur de tempo al tempo aperas: ekzemploj estu
“doktora tezo” anstataŭ “doktora disertacio”, aŭ la esprimo
“ties vizaĝo
estis nigra” (p. 89) – supozeble Gates celis “malgaja”.
Resume Briĝo kun veneno restas laŭ stilo kaj rakontmaniero tute en
la tradicio de la antaŭaj Gates-aj verkoj. Kiu ŝatis la
antaŭajn, do ankaŭ
kun ĝuo legos tiun ĉi. Ĉar lingve mankas kaj
malglataĵoj kaj spritaĵoj, ĝi
estas legebla por komencintoj same kiel por progresintoj. Sed al veraj
fanatikuloj de la ĝenro, kiuj legas ankaŭ multajn
etnolingvajn verkojn,
mi ne povas senkondiĉe rekomendi ĝin.
___________________________
1 Latine:
“dio el la (teatro)maŝino”,
esprimo referenca al la antikva tragedio: en la
fino
de teatraĵo
aŭ literaturaĵo la konfliktojn solvas iu persono aŭ okazaĵo, kies
apero estis tute neatendita.