| |
|
Recenzo de Sten Johansson
el BA 27, okt 2016
|
Amo kaj revolucio kiel teatraĵo
La vorto kaj la vento. Rakonta koliero, de Miguel Fernández, Mondial, Novjorko, 2016, 249 p., ISBN 9781595693150. Laŭ la
dorsa teksto ĉi tiu volumo enhavas ĉiujn prozaĵojn verkitajn de
Miguel Fernández inter 1992 kaj 2015. Tio alportas al la verko du aferojn. Unue
ĝi estas sufiĉe varia, eĉ eblus diri ne tre kohera. Due ĝi
enhavas ok novelojn jam aperintajn en la Iber-kvaropa kolekto Ekstremoj el 1997. Ĉar tiu verko
ankoraŭ aĉeteblas ĉe UEA kaj aliaj libroservoj, oni povus pridiskuti
la decidon jen aperigi ilin duafoje. Por kunligi la
ok novelojn el Ekstremoj kun ok aliaj
noveloj Fernández elpensis trukon: li aldonis al ĉiu el ili finan frazon,
kiu ripetiĝas La noveloj pli frue ne aperintaj estas sufiĉe diversspecaj. Eblus diri, ke la kolekto kulminas jam en la prologa novelo La konĉerto. Tie hazarda renkonto kun iama amatino igas la protagoniston nostalgie memori ilian gejunulan amon, kiu poste erarvagis dum samtempe perdiĝis la iamaj idealoj. Ĉi tion la aŭtoro prezentas al ni en mirinda stilo pendolanta inter dolĉa raviteco kaj amara ciniko. En tri noveloj ni spertas amon en kiu kunfandiĝas realo kaj magio, halucino aŭ frenezo. Ekzemple en Zampo kaj Selena, novelo premiita en la Floraj Ludoj, mirinda amafero ŝvebas inter realo, frenezo kaj magia influo de la luno. Tri aliaj temas pri politikaj strebadoj kontraŭ la faŝismo en Hispanio, precipe flanke de anarkiistoj. Ek al barikadoj! esprimas nostalgion pri iama ribelemo, nekomprenata de nuntempuloj. En Invit’ al utopio ni spertas perfiditan amon kaj revolucion. Kaj en Idoj de l’ popolo ni alvenas en ian utopian vilaĝon, kie superregas boneco, la ideoj de anarkiismo – kaj Esperanto. Ĉi tie okazas revolucio en formo de teatraĵo. Ĝi estas unu el la plej originalaj eroj de ĉi tiu novelaro. En teksto kun la
stranga titolo Mejkinove ni
renkontiĝas kun la filmreĝisoro Pedro Almodóvar, la aktorino Penélope
Cruz kaj la komunista poeto Marcos Ana. En la teksto alternas la vera
vivhistorio de tiu poeto – tre emocia
– kun fantazia rakonto ne centprocente konvinka pri imagita filmokreado fare de
Almodóvar pri tiu poeto. Ĝi estas La enhavo de la
noveloj el Ekstremoj grandparte
enfokusigas amajn kaj amorajn epizodojn, sed ankaŭ aliaj temoj aperas.
Inter ili oni trovas en Arabesko
ekscitan rakonton pri fuĝantoj transmaren al prirevata Eŭropo. Tio do
estas temo, kiun la hodiaŭo ege reaktualigis, sed ĉe Fernández
ĝi estas lokita en amrakonton preskaŭ kliŝe ekzotisman. Tamen,
same Alia novelo, Malfidelo, estas malmulte pli ol stulte adoleska masturbaĵo. En Londona uverturo ni partoprenas en junula amorsperto, kiu kulminas per duonpaĝa (p. 116) vortorgasmo. Entute la plej frapa trajto de la Ekstremoj-noveloj estas la bunta, patosa, romantika, alttensia stilo. La plej bona el
tiu okopo laŭ mia opinio estas Du
gardenioj. Kvankam ĝia baza intrigo estas ne tre realisma, Fernández
sukcesis krei bonan kaj originalan novelon, Krom la dek ses noveloj aperas ankaŭ “apendicoj”, el kiuj la plej multaj estas kvazaŭ plivastigitaj piednotoj kun kantotekstoj, poemoj kaj diversaj informoj, sed la lasta konsistas el sume 46 paĝoj kun fragmentoj de publikigota verko: La Troja milito, kiun mi rakontis al mia nepino. Se tiu verko efektive aperos plene, denove eblus pridiskuti la decidon aperigi fragmentojn ankaŭ ĉi tie. Rerakonti Iliadon,
Odiseadon kaj kelkajn aliajn helenajn mitojn povas esti ideo interesa. Sed jam
multaj faris tion, do necesus trovi ian novan vidpunkton. Mi pensas pri la
romano Strändernas svall (Surfo de
bordoj) el 1946 de la sveda nobelpremiito Eyvind Johnson, kiu fidele rerakontas
Odiseadon, sed precipe elstarigas la psikologion kaj moralajn demandojn pri
perforto. Por infanoj rerakontis Odiseadon interalie la dana verkisto Villy
Sørensen en Den berømte Odysseus (La
fama Odiseo) el 1988. La specimeno prezentata ĉi tie de Fernández estas
tute en ordo, sed mankas al mi ia specifa vidpunkto. Nur ĉe la fino,
ĉe la sanga venĝado de Odiseo (kiu ĉi tie aperas En la plej multaj noveloj de Fernández la ĉefa afero ŝajnas esti ne la intrigo, sed buntaj scenoj kaj esprimado de fortaj emocioj. La stilon mi jam menciis, sed indas iom pli detale priskribi ĝin. Dum legado de ĉi tiu verko tre oportunas havi PIV-on ĉemane, ĉar la aŭtoro maksimume utiligas la vortostokon troveblan tie. Ŝajne li neniam kontentiĝas uzi la plej kutimajn vortojn, sed serĉas pli rarajn, precizajn terminojn kaj esprimilojn. Do oni povas grave plivastigi sian scion de vortoj legante ĉi libron. Ankaŭ la kunmetaĵoj kaj la frazaranĝo estas karakterizaj kaj ofte kreivaj. Tamen plej ofte temas ne pri komplikaj, sinuaj frazoj; eĉ male, oftegas frazoj koncizaj, mallongaj, iufoje nekompletaj. Jen tri tipaj specimenoj: Ankaŭ ne kapablus precizigi la epokon, kiam steluline ekaperis tia nigra papilio, la ĵaluzo, kies flirtadon en niaj brustoj neniam ni havis la honeston konfesi unu parto plia de nia niaĵaro pro nia sistema rifuzo akcepti kaduk-odoran ajnon. (p. 10) Glaŭkis la aero. La maro kalmis, “litis gurde”, laŭ diro de poeto. Nur la raŭka tondrado far la eksterranda motoro perturbis la magion de la nokto. Tiu kruda krakado! Tiu terura ronronado tute ne forspongebla! Hanta. Dormo-raba. (p. 88) Elgalopis ĉiuj stalonoj de la nokto. Aŭrore la roso perviolonis freŝan kaj friskan sonon, kiu kunigis nin ĝis la esencoj. (p. 131) Entute la lingvaĵo estas riĉega kaj preskaŭ ĉiam senmakula. Per tiuj rimedoj Fernández esprimas ĉiam fortajn emociojn, buntajn bildojn, akrajn sensimpresojn, drastajn konceptojn, teatrecajn agojn kaj pozojn. La ideo “less is more” (malpli estas pli) evidente tute fremdas al li. Ĉie regas senĉesa maksimumeco. Kompreneble kaŝiĝas risko en tia stilo. Se oni emfazas ĉion, rezulte nenio elstaras. En la novelo Idoj de l’ popolo li igas protagoniston diri: Ekzemple, lastatempe mi lernas la silenton. Mi preferas silenton al grunto. Mi pensas, ke en lando de kriemuloj, kiel ĉi tiu, la silento multe pli elokventas ol la grunto. Fakte, jam de jaroj mi dediĉas min al lernado de la silento. (p. 56) Tiun ideon neniam aplikas la stilisto Fernández. La stilo tamen ne estas absolute senŝanĝa tra la tuta volumo. La novelo Andanto (pri amo trans morto) havas iom pli simplan stilon. Kaj la lasta ero, La Troja milito, estas verkita en stilo ege pli ordinara, senornama. En la noveloj
amo kaj amoro inter viroj kaj virinoj estas ofta kaj grava parto. La maniero de
la viraj protagonistoj rigardi tiujn virinojn estas romantike masklisma. Ili
vidas ilin Por mi, tipe
anemia nordeŭropano, verko tiel plensanga, bunte tajlita kaj riĉaroma
Reen al: |