Vi sufiĉe amuziĝos, kiel mi

recenzo de Manuel de Seabra
en Literatura Foiro 167/junio 1997

Rakontoj Prapatraj pri Nia Lando Antaŭ Multaj Jarcentoj Kiam Okazemis Aferoj Mirindaj, de Doko, eld. Bero, Berkley, 1996

Jen tipo de literaturo kiu aperis kaj praviĝas nur tra esperanto. Ekde la vera komenco, samtempe, flanke de la normala literaturo pri la "normala" mondo, aperis ankaŭ speciala literaturo pri esperanto kaj esperantistaj etosoj. Pro ilia tre malsama karaktero, tamen, mi proponus ke oni parolu pri chi du literaturaj "skoloj" kiel "esperantista literaturo" kaj "literaturo en esperanto". La literaturo en esperanto estas kiel la literaturo en (aŭ per, kompreneble) en iu ajn etna lingvo, kaj dependas ĉefe de la verkista talento. Al ĝi apartenas verkoj tiel malsamkvalitaj kiel "Kastelo de Prelongo" de Henri Vallienne, "Kiel akvo de l' rivero" de Raymond Schwartz aŭ "Apenaŭ papilioj en Bergen-Belsen" de Trevor Steele. Eĉ se esperanto ne ekzistus, ĝi povus ekesti - oni povus verki tiujn rakontojn kaj romanojn en iu ajn etna lingvo.

Rilate al la "esperantista literaturo", la afero malsamas. Se Zamenhof ne kreus esperanton, tiu skolo tute ne naskiĝus. Kaj oni povas diri, ke ĝi aperis tuj de la unuaj tempoj. Al ĝi apartenas rakontoj kiel "El la vivo de esperantistoj" de V. Stankieviĉ, tiel frue kiel 1896, tiom gravaj romanoj kiel "Sen titolo" de Ivan G. Ŝirjaev (verkita verŝajne dum la jaroj 1897 kaj 1898, sed publikigita nur en 1995), kaj tre longa vico da verkoj de aŭtoroj kiel Saĥarov, Herschel S. Hall, Vasilij N. Devjatnin, John Merchant, Julio Baghy, Raymond Schwartz, Marin Ljubin, Izrael Lejzerowicz, Adi, Jean Forge, Hasegaŭa Teru, Emba, Lina Gabrielli, Ueyama masao, kaj sendube kelkaj aliaj kiuj eskapas el mia hasta listo. La tradicio pri "esperantista literaturo" estas antikva kaj allogis preskaŭ ĉiujn esperantajn verkistojn. Necesas, tamen, rigora aprezado pri ties literatura valoro, kiun mi ne intencas fari tie ĉi, kompreneble, ĉar tio postulus multege pli da spaco kaj tempo. Sed sendube tiu ĉi verko de Doko (ps. de David K. Jordan), "Rakontoj Prapatraj pri Nia Lando Antaŭ Multaj Jarcentoj Kiam Okazemis Aferoj Mirindaj" aliĝas al tiu ĉi skolo de "esperantista literaturo". La aŭtoro fantazias pri Esperantio kiel normala lando kaj kreas tion, kion li nomas "falsfloro" (tio estas, falsa folkloro), kvazaŭ Esperantio havus mezepokon. Mirindas la fantazio de la aŭtoro, donanta al ni vere amuzan verkon, kie aperas multaj "malvirtoj", gramatikaj ŝercproblemoj kaj folkloraĵoj de Esperantio. Gustumu iomete da ĝi: "Antaŭ multaj jarcentoj, kiam la mondo estis juna, kaj kiam estis drakoj en Eŭropo, kaj kiam estis gigantoj en Azio, la reĝo de nia Esperantujo estis la fama kaj saĝa Kuni III, la filo de Kuni II, kiu estis la filo de Kuni I 'la Grandioza' (kiu atingis la tronon kaj la titolon 'grandioza' post kiam li savis nian landon de la drakoj kaj de la gigantoj kaj de la najbaraj volapukistoj)." Kaj tiel plu, dek du sufiĉe amuzaj preskaŭ mezepokaj rakontoj, kiujn nur esperantistoj povas kompreni. Espereble vi sufiĉe amuziĝos, kiel mi.

 

Reen al:

Rakontoj prapatraj Doko Listo de recenzoj en Literatura Foiro Ĉefpaĝo originala literaturo