Ligo al Norda Prismo

Norda Prismo 1955:

EL LA MANIKO

Reto Rossetti: El la maniko. Originala novelaro. - Kovrilo de R. Rossetti kaj J. Hartley. - Stafeto, Belliteratura eldonserio, 3.- J. Regulo, eldonisto, La Laguna, Kanariaj Insuloj, 1955. - 16x22,5 cm. - 224 paĝoj. - Prezo: 9:50 sv. kr.

La belaspekta tria libro de la Stafeto-serio havas trafan titolon. Ĝi aludas kvazaŭ al la multbrila, sorĉista, multkolora kaj elegante facetita talento de Reto Rossetti, kies dekkvin prozaĵoj troviĝas en la libro. Tiuj ĉi prozajoj estas parte noveloj, parte homstudoj, parte humoriste prezentitaj eseoj aŭ detektivhistorioj, elskuitaj kun gracia lerto el la maniko de la aŭtoro. La verkista portreto de Rossetti kunmetiĝas el du elementoj: li estas bildartisto kaj de tie originas lia plastika prezentkapablo: liaj figuroj vivas en viva atmosfero; - kaj li pasie, de preskaŭ ĉiu esp. verkisto diferenca maniero amas nian lingvon, kaj el tio devenas la alia ĉefa karakterizajo de tiu ĉi novelaro, iom kontrasta al la kapriola facileco de la enhava ritmo: Ĝia noveca, neologismema kaj konsekvence kuraĝa lingvo, pri kiu certe okazos longaj diskutoj en la senfine granda regno de la esperantistaj lingvodiskutemuloj. Tiurilate oni devus, eĉ devas konsideri la pozitivan volon de akcelo de la aŭtoro, kaj ne sen plua interkoniĝo rifuzi lian proksimiĝon al ni; temas pri eksperimentado, estiminda kaj ni kredas, ke ĝuste la eksperimenta motivo klarigas, i. a. ankaŭ tion, ke tiel diversspecaj mazaikeroj kuniĝas en la libro de Rossetti. Rossetti studas la eblojn de la lingva evoluo, kaj se oni eble en prozo ne tuj aklimatiĝas al la kuraĝa, eĉ aŭdaca lingvo, oni devas konfesi, ke apud multe da jam antaŭe en la P. V. troveblaj kaj sekve lernindaj, kvankam ne ofte uzataj vortoj, ankaŭ inter liaj neologismoj troviĝas multaj motivitaj eĉ en proza teksto. Por diri ekzemplon, ĉu vi ne sentas neceson de la - plej ofte iom karese sonanta adjektivo fola. Inter la vortoj freneza, malsaĝa, mensmalforta, malprudenta k.c. mankas nur la nuanco, kiu troviĝas en ĉiu lingvo, kaj kiun la vorto "frenezeta"' ne povas kontentigi. La listo de la "Vortklarigoj" estas ne mallonga en la libro de Rossetti, sed ĝi estas utila kaj ofte pripensinda. Precipe interesa estas la "Interjekcioj": tiu listo pruvas la klaran kaj honestan klopodon de Rossetti provizi Esperanton per ĉiuj detalaj signoj de la vivo. Parolata lingvo ne povas vivi sen interjekcioj, kaj tiurilate oni devas trovi konvenajn esprimojn inter aŭ ekster la naciaj interjekcioj. Estas alia afero, ĉu oni emas akcepti la eksperimentan liston de Rossetti en sia tuto.

Unu el la noveloj havas la titolon: La mondo estas mia ostro. (Citaĵo el Shakespeare). Tiu ĉi frazo povus esti moto de Rossetti, pri lia optimisma sinteno al la vivo, kies projekciiĝoj estas ĉiuj pecoj de la novelaro. Se oni volus uzi la lingvon de la pentroarto, oni povus diri, ke Rossetti laboras per akvarela tekniko kaj per ties viglaj kaj serenaj koloroj. El tiu mondpercepto kaj el tiu akvarela pentromaniero preskaŭ tute mankas la profundaj ombroj. Escepto estas nur unu: la noveleto "Krutaĵo", same trafa, kiel la aliaj; ĝin ni volonte mencias por citi belan kaj por la arto de Rossetti karakterizan frazon ĉe la fino de la noveleto: "Subite mi sentis, ke mia bela poŝpleno de vortoj traglitas inter miaj fingroj kiel sablo."

La medio de la noveloj kaj studoj estas multspeca, sed ĉiam kun klara kaj rapide rivela forto. Plej hejme Rossetti estas en la rondo de junaj artistoj, inter tiuj ludiĝas unu el la plej bonaj noveloj: Francisko, la fuŝulo, rakonto pri la fuŝulo, kiu trovas sian naturan evoluon per la establo de petolaĵbutiko: "loko, kie ĉio misfrunkcias intence." La plej virtuoza novelo "Banu vin, mia bela" ludiĝas en la mondo de Eroso; Rossetti ne estas farizeulo. La du detektivnoveloj de la volumo estas lerte verkitaj kaj ĉefe kun senpoza humoro. La homstudoj, kiel ekz. "Vilaĝa artikisto" restas vive en la memoro, ĉar mortaj punktoj de la enuo ne ekzistas en ili. La lingva ŝerco "La neologismologio" kaj la facila eseo "Esperanta vortludo" (tipa temo pri lingvoesploranto!) aldonas ŝajne "ion tute alian" al la libro, sed ververe ili apartenas solide al tiu ĉi interesa libro, kies esenca trajto i. a. estas la eksperimentado kaj lingva esploro.

S.

 

Reen al:

El la maniko Reto Rossetti Listo de recenzoj en Norda Prismo Ĉefpaĝo originala literaturo