Mikspoto kun spico varia
Raymond Schwartz: ... Kun siaspeca spico! 215 p. ; La
Laguna ; 1971 ; Régulo
De
Raymond Schwartz, plej konata kiel humuristo kaj kabaretisto, aperis du
romanoj, du novelaroj kaj tri poemaroj; krom tio aperis en 1971 ĉi tiu
kolekto el prozaĵoj kaj poemoj aperintaj en revuoj. Temas parte pri
vortludoj sen aparta tendenco krom amuzi, kaj parte pri satiraĵoj pri
mokindaj aferoj en la granda tutmonda politiko kaj en la esperantista mondeto.
Multaj
eroj en ĉi tiu mikspoto apenaŭ meritas atenton, sed aliaj ja estas
diversgrade amuzaj kaj pensigaj. Unu sufiĉe bona estas kvinpaĝa poemo
kun longega titolo: ”Provo de raporto pri unu parto de partoprenantoj ĉe
la Universala Kongreso de Esperanto en Munkeno, kiu povus aplikiĝi ankaŭ
al aliaj kunvenoj, kie kunvenas esperantistoj”. Alia poemo iom trafa estas ”La
dametoj, kiuj floras ...”. Pli mallonga estas la jena:
Al pesimistoj
Vi volas vin pendigi?
Bonege! Sed sen hasto!
Kaj lasu min instigi:
Komencu per ... prokrasto!
Dek
paĝojn okupas relative konata serio da limerikoj (kvankam Schwartz ial ne
uzas tiun vorton) kun la titolo ”Duoncento da fraŭlino” (jes, singulare,
kvankam ja temas pri tre pluralaj personoj), en kiu ĉiu strofo
komenciĝas per ”Jen estis fraŭlin’ en”, kion sekvas urbonomo. Kiel ĉiam
en limerikoj temas pri tikla fino, plej ofte erotika, kaj ĉe Schwartz
bedaŭrinde preskaŭ ĉiam kun tre mucida seksa moralo. Iuj el ili
ja tamen estas modere spritaj, kiel ekzemple
24
Jen estis fraŭlin en
Ankara;
ŝi estis ridinde avara:
por ŝpari endome
littukojn ŝi nome
kuŝadis ĉe viro najbara.
Pliparto
de la enhavo estas proza; parte temas pri mallongaj spritaĵoj kiel ”Utila
revizio”, kie ni renkontas studenton pri zoologio, kiu trovas pulon en la
dekoltaĵo de sia fianĉino. Li provas kapti ĝin jen sur unu jen
sur la alia mamo, sed fine:
Kiam, baldaŭ poste, la
obstina pulo reaperis inter ambaŭ mametoj, la studento konkludis sen
entuziasmo:
«Mi devas revizii mian tutan sciencon. Ŝajnas ke la pulo estas tamen
mambesto!»
La
plej interesa parto de la libro laŭ mi estas la represo de ”Laŭ mia
... ridpunkto”, kiu okupas pli ol duonon de la volumo. Temas pri spritaj
komentoj pri la pasinta jaro, kiujn Schwartz ĉiujare dum dudek sinsekvaj
jaroj publikigis en ”Sennacieca Revuo”. Tie li satiras pri mondskuaj
okazaĵoj kaj skandaletoj inter esperantistoj, ĉio en malrespekta,
amuza kaj vortluda stilo.
En
la unua el tiuj kronikoj, tiu pri 1951, ni trovas ekzemple:
Peza kurteno, fera kurteno.
Eĉ la tradiciajn landlimojn ĝi ne priatentas. Germanujon ĝi
tranĉis en du partojn. Oni havis jam pli ol sufiĉe da zorgoj kun nur
unu Germanujo. Nun estas du. Nome, laŭ unu vidpunkto, la Bonn’a Germanujo
kaj la Malbonn’a, sed laŭ alia vidpunkto la Bonn’a Germanujo estas la
malbona kaj la Malbonn’a la bona! Ne mirinde, se niaj infanoj sur la lernejaj
benkoj perdiĝas en tiu geografia labirinto! Krome, por iri de unu
Germanujo en la alian oni bezonas pasporton. Sed – kiel diris Hudson River – al
kio utilas pasporto, se ne estas paspordo?
En
1954 aperis ”Suplemento de Plena Vortaro”, kio vekas la jenan komenton:
Oni ĉerpas cetere
grandan ĝuon kaj enviindan scion el la dirita Suplemento, kondiĉe, jes, ke oni malfermu ĝin. Inter
kelkaj vere utilaj kaj nepre necesaj novaj vortoj mi notis kun plezuro liki. Ĝia signifo estas «Tralasi
aŭ ellasi likvaĵon». Ekzemple: Kaldrono likas (kelkfoje ankaŭ
kalsono likas, sed pro aliaj kaŭzoj). Tiel, fine, ni havas akcepteblan
terminon anstataŭ tiuj tro maldelikataj vortoj, uzataj ĝis nun por
paroli pri pli-aŭ-malpli-propravola ellaso de akvo. De nun ni povos diri
kun certa eleganteco, ke la hundeto likis kontraŭ la gaslanternon. Tio
estas progreso. Ne laŭ vidpunkto de la hundo, sed laŭ vidpunkto de la
filologio. Sed oni evitu aserti, ke kato-likaĵo estas malbonodora. Se ne,
oni havos konflikton kun la katolika mondo kaj riskos vidi ... protestantajn
katolikojn.
En
1961 Schwartz devas denove okupiĝi pri la intergermana limo:
Inter la nuntempaj grandaj
konstruantoj meritas specialan honormencion la Orientgermana Respubliko. Vidu,
kiel fervore ili konstruadas ... muron en Berlino! La gesto estas bela, eĉ
se temas pri Sizifuŝa laboro, ĉar ĉiuj, inkluzive de la
konstruantoj, scias, ke kiel ajn alta estos ilia muro, ĝi neniam povos
superi la duoblajn murojn de l’ interno, t.e. la ... mur-murojn de eventualaj
misedukitoj. Sed tiu fortika berlina muro ebligas almenaŭ, ke ili restu
inter si, interne de l’ internujo. La entrepreno estas laŭdinda, tiom pli,
ke ĝi neniel malhelpas la internigitojn migri eksteren, se tion ili
deziras. Kiam ajn iu el la internanoj volas fariĝi eksterano, nenio
kontraŭstaras. Male. La registaro tre efike kunlaboras por fari el tia
internano kiel eble plej rapide eks... teranon!
En
1967, post la sestaga milito, li proponas:
Ĉu ne estus pli
konvene, nun profiti de la paŭzo por kunveni kune ĉe taso da kafo,
por praktiki la saĝecon de l’ antikva proverbo:
«Faru kune kafopaŭzon,
vi ne havos ... pafokaŭzon!» Tio estas nepre vera, tiom pli, ke nenio
malhelpas vin aldoni ankaŭ glaseton da ...
Se tiel, ankaŭ mi
tujpretas levi la glaseton. Je ĉies sano.
En
la sama jaro li komentas la fifaman viziton en Kebeko de prezidento de Gaulle, ian
pamfleton de Teo Jung kontraŭ la Esperanta Akademio kaj la aperon en
Esperanto de la ruĝa libreto ”Vortoj de Prezidanto Maŭ Zedong”.
Kompreneble,
kelkaj komentoj dum la dudek jaroj 1951-1970 ne plu estas interesaj aŭ
eĉ kompreneblaj, sed mi sufiĉe ĝuis legi la bonhumorajn satirojn
de Raymond Schwartz, kiam ili ne konsistas nur el ”kontraŭknaloj” kaj banalaj
ŝercoj pri putinoj kaj kokritoj. Mi eĉ ŝatus se hodiaŭ
troveblus tia satira kronikulo. Nun legi pri tiuj du jardekoj almenaŭ
donas la kuraĝigan senton, ke la mondo estis freneza jam antaŭ
kvindek jaroj!
Sten Johansson
Reen al:
... Kun siaspeca spico! | Raymond Schwartz | Ĉefpaĝo originala literaturo |