Historio de eŭropa rifuĝanto
Julian Modest: Sekreta taglibro. 127 p.
Eldonejo Libera, 2020.
De 1983
ĝis hodiaŭ aperis de Julian Modest 25 verkoj, el kiuj 11 en la lastaj
tri jaroj. Nu, eble mi devus diri “ĝis ĵus”, ĉar tre eblas ke la
nombro intertempe jam kreskis. Kaj liaj verkoj, plejparte novelaroj kaj
romanetoj, fariĝis tre popularaj inter la legantaj esperantistoj.
Verŝajne la ĉefaj kialoj de tio estas lia simpla, klara stilo kaj
plej ofte rakonto same klara, facile sekvebla, iufoje iom naiva. Lia simpla
lingvaĵo tute normala, meza kaj senskola tre efike portas la enhavon kaj
ebligas ankaŭ belan etoson kaj foje ekscitajn eventojn. La naiveta
rakontmaniero povas kelkfoje pensigi pri verkoj por adoleskantoj, sed la
rolantoj kutime estas plenkreskuloj.
Sur la kovrilo de Sekreta taglibro aperas bela foto el
Budapeŝto kun moderna turista ŝipeto sur Danubo sub la Ĉenponto
kaj kun la novgotika parlamentejo en fona brumo. Surdorse legeblas ke ĝi
“estas romano pri la hungara revolucio en
Julian Modest –
pseŭdonimo de Georgi Miĥalkov – estas bulgaro naskiĝinta en
1952. Li pasigis ok jarojn (1977-1985) en Budapeŝto, edziĝinte al
hungara esperantistino. Malgraŭ tio aperas ĉi-romane tre malmultaj
informoj pri Budapeŝto, Hungario aŭ la hungaraj eventoj de 1956. (Iom
surprize eĉ la hungaraj nomoj aperantaj perdis plimulton de siaj necesaj
supersignoj.) Anstataŭe ni trovas nin komence kaj fine en Munkeno, sed
plejparte en Bulgario, kun nur mallonga interveno en Viena rifuĝejo.
Ankaŭ la
titolo iom misgvidas. Ja aperas sekreta taglibro sur la du komencaj paĝoj
kaj en la fina alineo. Tamen ĉi tio tute ne estas taglibra romano sed
ordinara rakonto per la tria persono (li-formo) fare de ĉioscia
rakontanto, kiu prezentas la infanaĝon kaj precipe junaĝon de bulgaro
el vilaĝo. Proksimume la unua triono okazas en
Reale Bulgario
estis unu el la landoj, kiuj aktive partoprenis ĉe ambaŭ flankoj de la
Dua Mondmilito – unue flanke de Germanio konkerante vastajn regionojn de
Jugoslavio kaj Grekio, kaj fine post puĉo flanke de Sovetunio kontraŭ
la germana armeo en Jugoslavio. Kaj Bulgario ja sendis judojn el la okupitaj
teritorioj al germanaj neniigejoj kaj alimaniere persekutis judojn ankaŭ
en la propra lando. Mi mencias ĉi tion ne ĉar tio tre gravas al la
romano, sed ĉar en orienta Eŭropo hodiaŭ (ankoraŭ aŭ
denove) floras falsado de la historio kaj iuloke eĉ leĝaj
malpermesoj diri la veron.
Nu, mi revenu al
la romano. Post la belaj vilaĝa infanaĝo kaj urbeta adolesko sekvas
studentaj jaroj en Sofio, kaj tiam ni jam atingas la fatalan jaron 1956, kaj la
rakonto-fadeno fariĝas tre ekscita. Per informoj de la
“okcidenteŭropa” radiostacio “Libera Eŭropo” (kiu fakte estis usona,
financata de la sekureca servo CIA, do neniel eŭropa) oni ekscias pri la
ribelo en Hungario, kaj pro amikeco kun alia studento tre opoziciema Matej iel
nevole implikiĝas en provon solidariĝi kun hungaroj. La sekvo
fariĝas drama kaj fine kondukas al rifuĝo en Munkeno (dirante tion,
mi ne malkaŝas sekreton, ĉar ĝin malkaŝis jam la unua
ĉapitro). Intertempe ni ricevas ankaŭ kelkajn ekzemplojn de
ĝisosta amikeco, naiva amo kaj diligenta studado de fiziko. Escepte aperas
ankaŭ junulino idealisme komunista, sed plejparte oni ne povas erari pri
kiu estas bonulo kaj kiu malbonulo.
Ĉe la fino la
jam menciita germano foje diras al Matej: “Kuraĝa viro vi estas. Vi
fuĝis, vi venis en nekonatan landon.” Fakte Matej tamen tute ne estas
kuraĝa heroo, eĉ male, kaj tio estas tre bona trajto de la romano,
kiu rakontas la historion de junulo, kiu fariĝas rifuĝanto pli-malpli
pro hazardo. Krome ĝi proponas al la leganto ĉarman idilion, ekscitan
intrigon kaj la senton de idea justeco. Do jen sufiĉe sukcesa romaneto en
klara, naiveta formo. Leganto iom postulema eble povus fojfoje senti ke la
rakontmaniero estas eĉ tro
klara, kiam la aŭtoro sciigas ion plurfoje en diversaj manieroj. Sed tion
oni povas konsideri parto de la ĝenro.
Sten Johansson, 2021
Reen al:
| Sekreta taglibro | Julian Modest | Ĉefpaĝo originala literaturo |