Ventoblov’: branĉomov’
   dancema
Ventozum’: ora lum’
   ekstrema
volvas jen valon en
   orfluo,
por la vid’ gaja rid’
   kaj ĝuo.
El tra nub’, el tra rub’
   ĉiela
ridas nun brila sun’
   kaj bela,
pentras ĝi per radi’
   la valon.
Gaja hen’: vokas jen
   ĉevalon.

La versoj priskribas idilian somertagon en la itala kamparo. Per klaraj sinsekvaj bildoj la poeto kreas tutecan efikon de vidado, moviĝo, aŭdado en sonoraj silaboj de ritmo kaj rimoj.

La lingvo mem atestas lian utiligon de la artismaj rimedoj de Esperanto: kunmetitajn substantivojn (ventoblov’, branĉomov’), varieblecon de adjektiva pozicio (ora lum’ ekstrema, brila sun’ kaj bela), inverseblecon de la subjekto (ridas nun brila sun’), uzon de tuj-sinsekvaj prepozicioj (el tra nub’, el tra rub’). Tiaj rimedoj kaj multaj pliaj estas aparte utilaj, kiam multaj signifoj estas esprimitaj per malmultaj vortoj kiel estas en la supra ekzemplo. Vorta artisto kiel Nicolino Rossi plene scias utiligi la eksterordinaran flekseblecon de Esperanto en kombino kun striktaj postuloj de ritmo kaj rimoj.

Nicolino Rossi naskiĝis en 1939 en la urbeto Santarcangelo de Romagna en la provinco de Rimini, Emilia-Romagna en Italio. Li tamen estas sanmarina civitano kaj laboris en Napolo kiel hoteloficisto. Li lernis Esperanton en 1962. En intervjuo li menciis, ke la unuan kontakton kun la lingvo li havis danke al sia amiko, kiun li komence eĉ mokis pro lia entuziasmo; poste lin same kaptis entuziasmo pri la lingvo. Evoluo fakte ne malofta. Li diplomitiĝis pri Esperanto, kunlaboris kun la itala literatura rondo “La Patrolo” kaj aniĝis al la redakcia stabo de la revuo “Literatura foiro”. Li instruis Esperanton en Napolo kaj gvidis televidkurson pri la lingvo. Li ricevis diversajn premiojn pro poezio en konkursoj, i.a. ĉe la Belartaj Konkursoj de UEA por kiuj li dum kelkaj jaroj servis kiel unu el la juĝantoj. 

Lia unua libroforma verko estis traduko de poemoj de la granda itala poeto Giuseppe Ungaretti – entute 17 elektitaj el la periodo 1937-1946, kiuj aperis sub la titolo La Doloro en 1975. Malfacila tasko, ĉar la poezia stilo de Ungaretti estas vorte kaj verse ege preciza kaj sence ofte obskura. Tiun taskon Nicolino Rossi plenumis konvinke por ĉiu serioza leganto. Kvin jarojn poste, en 1980,  aperis lia originala poemaro Sur la vivopado, dividita en tri partojn, kiuj formas evoluan ciklon. Tamen antaŭe dum multaj jaroj Rossi estis bone konata kiel poeto de pure persona stilo kaj fakeca kompetento. En antaŭparola intervjuo li tamen ne bedaŭris la malfruan aperigon de la libro, ĉar sen la tria parto, kreita laste, la poemaro impresus kiel nekompleta verko. La unua parto, titolita “Ĝoje kaj sufere”, enhavas poemojn verkitajn en la periodo 1968-1971. Ili atestas fortan ligitecon al metrikaj kaj rimaj postuloj kaj al tradiciaj poemformoj, sed pli liberaj versformoj tamen ne estas neglektitaj. En la dua parto, “Gaje kaj sufere” (1971-1974)  liberaj versformoj superas, tamen kun disaj rimoj ie kaj tie. La trian parton, “Karme kaj sufere” (1974-1978) ankaŭ plejparte karakterizas liberaj versoj.

La poeto mencias en la citita intervjuo, ke lia kreskanta prefero de liberaj versformoj permesas pli intiman prozodion ol la metrike mezuraj formoj. Aparte notinda estas la vorto “sufere”, kiu aperas en ĉiuj titoloj de la tri partoj. Tio rajtigas rigardi suferon kiel gvidfadenon tra ĉiuj partoj. La poeto komentas, ke en “Ĝoje kaj sufere” multaj poemoj fontas el rimarkoj pri iuj faktoj de la vivo, tra kiuj trediĝas tiu gvidfadeno. Socia engaĝiĝo estas tie forta, sed en dua parto,”Gaje kaj sufere”, esprimiĝas objektiva sufero dum persona sperto, la poeto esploras sian memon, kio formas ponton al la tria parto, “Karme kaj sufere”, kie la poeto trovas klarigojn kaj motivojn de la sia sufero. La vorto “karme” indikas, ke tiajn motivojn li trovis en ideoj devenaj el hinduismo kaj jogo. Entute, la poemaro Sur la vivopado estas intima homa dokumento, pli persone profunda ol aliaj poemaroj Esperantaj, kiujn mi konas. Ĝi plene meritis en 1981 la premion La verko de la jaro.

   Nicolino Rossi meritas lokon kiel unu el la plej subtilaj kaj artismaj poetoj de la nuntempa Esperanto-literaturo. Li estis ankaŭ bone konata kiel elstara recenzisto kaj eseisto kaj diligenta tradukanto. En 2008 aperis lia gvidlibro pri Napolo, Napolo kaj ties ĉirkaŭaĵoj. Li ankaŭ tradukis multajn napolajn kanzonojn kaj la verkon (de Vittorio Russo) Danteskaj Itineroj (2001). Ankaŭ kiel instruisto de Esperanto li havas bonan reputacion kaj en 2000 aperis liaj lernolibroj por italaj gestudentoj Esperanto rapide.

Juna amiko, aprilo 2011