Eli Urbanová (1922 - ) aperigis sian unuan poemaron en sia gepatra lingvo, la ĉeĥa, nur 18-jara, en 1940. Ŝi lernis Esperanton ok jarojn poste kaj baldaŭ komencis eksperimenti per tiu nova lingvo en verkado de poemoj, kiuj aperis en revuoj. En 1960 aperis ŝia unua poemaro en Esperanto, Nur tri koloroj, ĉe la eldonejo Stafeto. Kvankam pliaj poemaroj aperis dise tra la jaroj, estas tiu ŝia unua poemaro, kiu plej intime ligiĝas al la reputacio de Eli Urbanová kiel poetino. Tiu poemaro daŭre konservas sian freŝan voĉon post kvindek jaroj. La unua poemo klarigas pri kiuj tri koloroj temas:

Dum la ceteraj sin koncentris
por miksi farbon kun la farbo,
mi miajn bildojn simple pentris;
ja mi surmetis per la karbo
nigretan, nigran kaj nigregan.

Ŝi daŭrigas emfazi tiun sian elekton de simbolaj koloroj: “kreante scenojn fantaziajn / mi ĉiam ree uzi lernis / nur tri kolorojn kaj ne pliajn”. En poemo, titolita Konfeso, ŝi diras:

Ne, mi ne havas multajn sciojn:
jen kion mi neglektis,
dum febre mi kolektis
impresojn, emociojn.

Specimenojn el tiu kolekto la poetino montras al la leganto, ja ofte melankolie nuancitajn de la tri koloroj, sed ne nur de tiuj; efektive kio plej impresas en la unua poemaro de Eli Urbanová estas la ardo, kiu ofte transformas la nigrecajn nuancojn en sens-aman tutaĵon. La lasta parto de la poemaro portas la titolon Hetajro dancas; “hetajro” estas helena nomo pri amoristino, tamen ne ordinara profesiulino pri amoro, sed klera kaj altnivela dancistino, kaj kiel tia la poetino sentas sin fone de tiuj poemoj. Ŝi vidas sin en pasia danco antaŭ la amanto, kiu tamen estas iluzio, kaj la fantazia amorado finiĝas en doloro:

Ne etendas sin en avid’ la mano,
male: Via trajt’ – moka rid’, rikano!
Je l’ unua foj’ mi verŝante larmon
      kaŝas la ĉarmon ...
Post la plorkonsol’ la raci’ admonas,.
Sciu do, amant’, ke mi vin pardonas,
ĉar ne tuŝas ja kia ajn plezuro
      bildon sur la muro.

La temoj de Nur tri koloroj tamen ne estas sole la amo kaj ĝiaj aperoj, pasiaj kaj ofte doloraj. Ŝiaj poemoj certe ne estas nur trikoloraj, malgraŭ la titolo, ili estas plenaj de diversaj koloroj. Ŝi verkas pri sia strato en Prago: “En nia strat’ nek eta mov’, / nek sensacie freŝa nov’”. Ŝi verkas pri fantaziaj scenoj kaj fabelaj temoj: “Ne plu amuzis la princinon / kun pilko ludi kaj kun pupoj. / De sur malnovaj kastelŝtupoj / rigardis ŝi al malproksimo ...” – la amo kaj ĝiaj problemoj neniam estas longe for. Interesaj estas du maristaj kantoj, neatenditaj de poeto loĝanta en lando sen maro, do probable simbolaj. Iliaj finoj estas iom malĝojaj: “La ŝip’ kliniĝis. Sarkofago sinkas / Fi! Mil diabloj! Ni la akvon drinkas” ..., kaj “Nenie firma tero, / nenie la esper’ ...” La temaro estas abunde varia, sed ĉiam persone kaj emocie kolorita. 

Post Nur tri koloroj Eli Urbanová verkis ses originalajn poemarojn (la lasta Ne tro rigardi retro aperis en 2007) kaj aŭtobiografion, Hetajro dancas (1995), kiu vekis grandajn emociojn en Esperantujo pro la sincereco kaj senpruda traktado de ŝia vivo. Ŝiaj kontribuoj al la Esperanta literaturo dum la dua duono de lasta jarcento estis gravaj kaj estas daŭre kaj instige influaj.

 (Juna amiko,n-ro 127, aprilo 2010)